29 november 2020

Zo ontwikkelt u een beroepsgericht keuzevak

Scholen kunnen zelf het initiatief nemen om een beroepsgericht keuzevak te ontwikkelen. Dit vraagt om een goede aanpak. Zo werkt de procedure. 

Procedure

Een keuzevak ontwikkelen is een flinke klus, er gaat veel werk in zitten. Het loont daarom om eerst te kijken welke keuzevakken er al zijn. Mogelijk is er al een soortgelijk vak ontwikkeld of is er overlap met een bestaand keuzevak. Is dit niet het geval, dan moet er allereerst een meldingsformulier worden ingevuld om melding te maken van het voornemen. In dit formulier moet worden toegelicht wat de inhoud van het keuzevak moet worden en waarom dit vak relevant is voor de doorstroom naar het mbo. Dit formulier wordt vervolgens door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de commissie keuzevakken vmbo voorgelegd. In deze commissie zitten afgevaardigden van Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) en Stichting Platforms Vmbo (SPV). Zij bekijken het plan en focussen zich onder meer op de inhoud van het vak, de omvang, de processen en de aansluiting op het mbo.

Hierna meldt de commissie bij DUO of er een goedkeuring of afkeuring van het plan moet komen. Bij afkeuring kan het proces opnieuw doorlopen worden met een aangepaste aanvraag. SLO en SPV kunnen hierbij hulp bieden.

Bij groen licht kan het keuzevak verder worden uitgewerkt tot een examenprogramma, met taken, deeltaken en eindtermen. SLO kan hierbij ondersteuning bieden. Een uitgewerkt keuzevak wordt opnieuw aangeboden aan de commissie. Die adviseert OCW om het keuzevak goed te keuren en vast te stellen (of niet). Als er groen licht gegeven wordt, wordt het keuzevak opgenomen in de vakcodetabel, krijgt het een code en mag het door alle vmbo-scholen in Nederland aangeboden worden als één van de beroepsgerichte keuzevakken.

Er zijn inmiddels al vijftien nieuwe keuzevakken ontwikkeld met zeer uiteenlopende onderwerpen, van drones tot tegelzetten. Het initiatief voor deze vakken ligt de ene keer bij een bedrijf of branche en soms bij een school zelf, maar een vmbo-school moet altijd de melding doen.

Stappenplan: van eindtermen naar onderwijs

Wie een beroepsgericht keuzevak gaat ontwikkelen tot onderwijs, kan enkele stappen doorlopen. De eerste stap is het in kaart brengen van de visie en de kaders van het keuzevak. Het is slim om dit aan te laten sluiten bij de regiovisie die in het STO-plan is verwerkt.

Moet het keuzevak bij het bedrijfsleven plaatsvinden of moet het een hybride model worden waarbij onderwijs op school en in het bedrijfsleven plaatsvindt? De samenwerking met het bedrijfsleven zorgt er vaak voor dat er maatwerk geleverd kan worden. Dit maakt het vak voor de leerlingen ook interessanter.

Brainstorm over inhoud

Vervolgens moeten de grote lijnen van het vak uitgedacht worden. Het wordt aanbevolen om dit met andere collega’s te doen, en eventueel ook praktijkopleiders uit te nodigen. In deze brainstorm is het goed om na te denken over de leerinhoud en bijbehorende activiteiten, de rol van de docent, de tijd waarin ze leren, de leermaterialen en de toetsing. Hierna moet worden nagedacht over hoe dit praktisch en theoretisch te examineren is. Krijgt een leerling een praktijkopdracht of een kennistoets, of beiden?

Als dit eenmaal uitgedacht is, kan er ook een planning gemaakt worden, het leerplan. In deze fase moet ook worden nagedacht over de aansluiting op de doorstroom naar het mbo en een eventuele stage. Denk ook na over het ontwikkelen van een docentenhandleiding, dit is vooral handig als meerdere docenten het keuzevak gaan geven.

Als dit alles is uitgewerkt en uitgedacht, kunnen de lessen en opdrachten ontwikkeld worden. Hier zijn enkele hulpmiddelen voor, zoals het T-Pack of de checklist.  Een laatste check van alle facetten, van communicatie en lesmateriaal tot de communicatie, is uiteraard altijd verstandig.

Wie vragen heeft over het opzetten van een beroepsgericht keuzevak, kan terecht bij SLO en SPV op het mailadres vmbo@slo.nl.