Volop ideeën voor gerichte inzet ouders bij keuze voor techniek

Ouders hebben een grote invloed op de profiel- en studiekeuze van hun kinderen. Echter, veel ouders hanteren negatieve en stereotiepe beelden over de technische sector. Hoe maak je ouders bewust van hun rol? En hoe informeer je ouders over de vele kansen en mogelijkheden voor een opleiding en baan in de techniek? STO Twente organiseerde samen met TechYourFuture een themabijeenkomst over ouderbetrokkenheid. Hier de conclusies, aanbevelingen en tips & tricks.

Conclusies uit het ‘Vooronderzoek Kies VMBO’

Inmiddels is er al meerdere keren onderzoek gedaan naar de rol van ouders bij de keuze voor techniek door hun kinderen, resulterend in diverse praktische tools. Marieke Krakers MSc., onderwijskundig adviseur/projectleider bij TechYourFuture trapte af met de belangrijkste conclusies uit het ‘Vooronderzoek Kies VMBO’: “Meer dan 30 jaar techniekpromotie heeft nog niet geleid tot de gewenste instroom. Eén factor bleef al die tijd onderbelicht: de invloed die ouders hebben op de keuze van hun kind voor techniek.”

Betrek ouders, het liefst al in het basisonderwijs

Het advies? Richt je instroom bevorderende activiteiten niet alleen op leerlingen, maar ook op hun ouders. En start hiermee vooral al in het basisonderwijs, het liefst zo vroeg mogelijk, en voorkom negatieve beroepsuitsluiting bij jonge kinderen. Marieke: “Eveneens zijn de ouders in die schoolfase van hun kinderen veel beter bereikbaar dan later. Een andere essentiële conclusie is dat de beeldvorming bij ouders over techniek niet automatisch verandert door deelname aan instroom bevorderende activiteiten. Die hebben weinig invloed op bestaande denkbeelden.”

Praktische toepassing van theorie van gepland gedrag

Hoe zorg je dan wel dat ouders in het begeleidingsproces van hun kinderen het technisch vmbo als een serieuze optie gaan meenemen? Daar is een extra stap voor nodig op basis van de ‘theorie van gepland gedrag’ van Ajzen. Die theorie stelt dat je niet rechtstreeks het gedrag van mensen kunt veranderen, maar wel hun intentie om zelf hun gedrag te veranderen, kunt beïnvloeden. Marieke: “Hierin tellen drie factoren mee: houding, subjectieve normen en waargenomen gedragscontrole. Daar ligt de sleutel als je het gedrag van ouders wilt beïnvloeden. Ofwel: je moet ouders zich laten afvragen welk nut hun positieve houding tegenover de keuze voor techniek heeft voor hun kinderen. Subjectieve normen staan voor de meningen van anderen over de keuze voor techniek door je kind en, tot slot, waargenomen gedragscontrole gaat over de oudervraag: ben ik eigenlijk wel in staat om mijn kind goed te begeleiden in de keuze voor techniek en te informeren over de soorten technische beroepen die er zijn?”

Tools om ouders te betrekken

Er bestaan praktische en bewezen tools om ouders te betrekken in dit proces, duidde Marieke: “Zoals een gereedschapskist voor een interactieve ouderavond, één van de meerdere digitale tools van de Hogeschool van Rotterdam evenals een website van de Universiteit Twente met veelzijdige en beschikbare informatie voor leerkrachten PO om ouders van hun leerlingen goed te informeren over het vmbo. Deze website is geïnitieerd door prof. dr. Juliëtte Walma van der Molen. Echter, de bekendheid onder leerkrachten in het PO en de benutting van deze tools kan beter en verdient veel meer aandacht.” Benieuwd? https://www.hogeschoolrotterdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaties/talentontwikkeling/gereedschapskist_oud/gereedschappen2/interactieve-ouderavond/ en http://www.kiesvmbo.nl/

PO en VO: meer samenwerken voor instroombevordering

Patrick Schutte, zelf 12 jaar in het basisonderwijs werkzaam geweest en nu collega van Marieke Krakers bij TechYourFuture: “Ik heb ervaren dat de waargenomen gedragscontrole, in feite ook geldt voor de leerkrachten zelf. Als leerkrachten het gevoel hebben dat zij onvoldoende kennis hebben, hebben zij hoogstwaarschijnlijk de intentie niet om hun eigen gedrag te veranderen. Samenwerking tussen leerkrachten PO en voortgezet onderwijs (VO) met een uitwisseling van ervaring en kennis kan helpen bij het voorbereiden en uitvoeren van een interactieve informatieavond, waar Marieke over sprak. Dit kan beter helpen om de ouders te motiveren anders te gaan willen denken over de mogelijkheden van techniek voor hun kind.”

Levendige paneldiscussie

Na de presentaties van Marieke en Patrick volgde een levendige paneldiscussie met de deelnemers van de Twentse vmbo-scholen over hun ervaringen met en tips voor het meer betrekken van ouders bij de technische profiel- en studiekeuze van hun kinderen. De belangrijkste conclusies, tips en aanbevelingen geven we graag weer:

Economisch motief

Vaak bestaat het denkbeeld dat kinderen later niet goed kunnen verdienen met een baan in de techniek. De werkelijkheid is anders. Een denkbeeld dus dat het verdient om actief omgebogen te worden. Ouders zouden meer moeten inzien dat het arbeidsmarktperspectief voor hun kinderen in de techniek zeer gunstig is. Tegelijkertijd is dit geen unieke trigger, want ouders zien in dat hun kind ook goede baankansen heeft binnen bijvoorbeeld Defensie, de zorg en het onderwijs.

Talent, plezier en interesse

Een belangrijke trigger om ouders techniek aan te laten bevelen bij hun kinderen is als zij zien dat hun kind daar talent voor heeft en ook plezier aan beleeft. Ouders willen graag dat hun kind op de juiste plek belandt. Echter, dit plezier, interesse en talent kun je pas ontdekken op het moment dat je als kind daadwerkelijk ervaring opdoet met techniek. Dus: start in het PO concreet met Wetenschap & Technologie zodat het jonge kind daarmee in aanraking komt en een goed beeld kan vormen én trek hierin samen met de ouders op. Hiermee voorkom je dat hun eigen en verkeerde beelden over techniek blijven overheersen.

Verschil tussen ouders havo/vwo en vmbo

Er is een duidelijk verschil tussen ouders van leerlingen op de havo/vwo en het vmbo. Beide groepen kijken significant anders naar een profielkeuze voor techniek. Op havo/vwo zien ouders de keuze voor een bètaprofiel als een veilige keuze waarmee je al je opties voor vervolgopleidingen openhoudt. Op het vmbo wordt die profielkeuze juist gezien als een keuze waarmee ouders voor hun kinderen de deur dichtdoen en het kind eigenlijk alleen nog verder kan met een mbo techniekprofiel. Echter, ook deze leerlingen kunnen nog alle kanten op. Een denkbeeld bij ouders dat dus bijstelling verdient.

Afgeven van verkeerde signalen

Vaak geven we niet de goede boodschap af in het vmbo. Ten eerste vindt het vmbo techniek de theorie belangrijker dan de praktijk. Ten tweede geven we te veel de boodschap af dat talen belangrijker zijn dan de bètakant. En tot slot: alle toptrajecten gaan richting onderzoek en ontwerpen, maar niet naar de maakkant. Kortom, drie signalen waardoor leerlingen en ook hun ouders denken: de praktijk, bèta en de maakkant zijn niet belangrijk. Plus het advies om het PO te vragen, tot en met het eind van het vmbo, om informatica als kernvak in te voeren; al is het maar één uur. En ook: overweeg om praktijkonderwijs in het PO in te voeren, want onbekend maakt onbemind.

Leerlingen techniek winnen vanuit andere profielen

In de profielen E&O of MVI stromen regelmatig leerlingen in die geschikt zouden zijn voor BWI en PIE. Toch kiezen leerlingen en ook hun ouders hier niet voor omdat het beeld bestaat dat je in een baan met het profiel E&O of MVI een kantoorbaan krijgt, in nette kleding en achter een laptop. Dat beeld klopt niet, want veel van deze leerlingen, vooral de basisleerlingen, komen uiteindelijk te werken in winkels en dergelijke. Sterker nog: een baan in de economische sector is nu zelfs minder kansrijk dan een loopbaan in de techniek. Dit is geen aanname, maar blijkt uit realistische arbeidsmarktprognoses. Het zou goed zijn om deze groepen leerlingen vroegtijdig proberen te winnen voor een techniekprofiel. Bijvoorbeeld door techniek als keuzemogelijkheid veel meer mee te nemen in het LOB vanaf klas 1, en liever nog: al vanaf het PO. Het PO en VO zouden hierin veel meer samen kunnen optrekken door ouders van groep 7 leerlingen al te informeren via interactieve ouderavonden waarvoor, zoals gemeld, de tools klaarliggen.

Ook PO uitnodigen voor Technolabs

Vmbo’s richten nu Technolabs in. Traditionele technieklokalen voor de onderbouw van het VO vormen zij om tot inspirerende omgevingen waarin nieuwe technologie een plek krijgt. Het advies is om ook het PO hiervoor uit te nodigen op basis van een aantal afgesproken uren per week. Zo krijgen deze jonge leerlingen al direct een praktisch kijkje in de wereld van techniek. Een tweede uitdaging: hoe geven we ouders van PO-leerlingen een rol in deze Technolabs zodat ook zij inzien dat hun kinderen in een spannende techniekomgeving hun talenten kunnen ontdekken. Verder zijn Technolabs vaak gericht op onderzoekend en ontwerpend leren, maar laten we op deze plek ook niet de aandacht voor vakmanschap, dus het maakgedeelte, vergeten. Een categorie leerlingen krijgt hierin de kans echt uit te blinken, met hierin ook een rol weggelegd voor de techniekbedrijven.

Verder praten? Samen sparren?

Wil jouw school over deze thematiek verder sparren? Of denk je aan een interventie op de vlakken zoals hierboven beschreven? TechYourFuture is partner van STO Twente en komt graag met PO- en VMBO-scholen in gesprek. Neem daartoe contact op met Marieke Krakers via 06 1018 5080 of m.m.krakers@saxion.nl.